Teknolojinin hızla gelişmesi, hukukun yeni alanlarda düzenleme yapma ihtiyacını doğurmuştur. Bu yeni alanların fonksiyonlarının anlaşılması ve bir hukuki düzenleme ihtiyacının belirginleşmesi için sabit olmaksızın bir zaman diliminin aşılması gerekmektedir. Nitekim hukuk bu teknolojik gelişim ve yenilikleri yakalamak konusunda mevcut mekanizması ile yetersiz kalmaktadır. Bu zaman dilimi içerisinde bir takım hukuki boşluklar ortaya çıkmaktadır. Ortaya çıkan bu hukuki boşluklar, hukukun gündemine bir uyuşmazlık olarak geldiğinde, hukuk teknolojinin peşinden gelerek bu alanlardaki gerekli düzenlemeleri yapmaktadır.
Türkiye İstatistik Kurumu 2015-2016 Nisan ayı verilerine göre internetten alışveriş yapanların yüzde 24.9’u internetten alışveriş yaptığında sorun yaşadığını belirtmiştir. Sorun yaşayan tüketicilerin en çok problem yaşadığı konu ürünlerin yavaş teslimatı, ikinci sorun yaşadıkları konu ise ürünlerin hasarlı ya da hatalı teslimatı olmuştur. İstatistiklere bakıldığında Türkiye’de E-Ticaretin insanlar üzerinde bir güven kaygısı yarattığı görülmektedir. İşte tam da bu noktada, 10 yılı aşkın süredir faaliyet gösteren E-Ticaret sistemleri üzerinde hukukun bir düzenleme yapması gerekli hale gelmiştir.
06 Haziran 2017 Tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Elektronik Ticarette Güven Damgası Hakkında Tebliğ” (“Tebliğ”) ile oluşan bu güvensizlik ortamının yetkili merciler tarafından izlendiğinin, gerekli düzenlemelerin ise yakın zamanda hayata geçeceğinin işareti verilmiştir.
- ‘Güven Damgası’ Nedir?
Tebliğde belirtilen söz konusu şartları sağlayan E-Ticaret şirketlerinin, web sitelerinde uygun gördükleri alanlara yerleştirebilecekleri bir işaret olarak tanımlayabiliriz. Yani güven damgası alan şirketin güvenilirliği ilgili kurum veya kuruluş tarafından teyit edilmiş olacaktır.
- Güven Damgasının Amacı Nedir?
Tüketicinin korunması, mevcut güvensizlik ortamının iyileştirilmesi, kişisel veriler, ödeme sistemleri gibi konularda asgari güvenliğin sağlandığının güvenilir bir otorite tarafından teyit edilmesi.
- Güven Damgası zorunlu mu?
Güven Damgası yabancı ülkelerdeki kullanımından esinlenerek hayata geçirilmiştir. Yabancı ülkelerdeki uygulamada olduğu gibi ülkemizde de zorunlu değildir. İsteyen E-Ticaret Şirketleri Tebliğ’deki şartları sağlamak şartıyla güven damgası almak için başvurabilir.
- E-Ticaret kavramı kimleri kapsamaktadır?
6563 sayılı kanundaki tanımından hareketle elektronik ticaret, fiziki olarak karşı karşıya gelmeksizin, elektronik ortamda gerçekleştirilen çevrim içi iktisadi ve ticari her türlü faaliyeti kapsamaktadır.
- Güven Damgası kimleri kapsamaktadır?
Kendisine ait elektronik ortamda 6563 sayılı kanun çerçevesinde faaliyette bulunan herkesi kapsamaktadır. İnternet ortamında bir ticari ilişkinin oluşabilmesi için sözleşmenin ya da siparişin tamamlanması gerekmektedir. Bu kapsamda İnstagram, Facebook gibi sosyal medya aracılığı ile satış yapanların Güven Damgası alması söz konusu değildir.
- Güven Damgası almak isteyenler nasıl bir yol izleyecek?
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilecek ‘Güven Damgası Sağlayıcı’ kuruma başvuruda bulunacaklar. 6 Haziran 2017 tarihli tebliğde yayınlanan şartları sağladığı tespit edilen e-ticaret sitelerine güven damgası verilecek. Bu kurumun bir anonim şirket mi olacağı yoksa bakanlık bünyesinde yetkilendirilecek bir kurum mu olacağı belirsizliğini korumakla beraber önümüzdeki günlerde açıklanması beklenmektedir.
- Güven Damgası’nın tüketiciyi koruma fonksiyonu nasıl işleyecek?
Güven Damgası Sağlayıcı kurum tarafından oluşturulacak çevrimiçi şikayet ileti sistemi ile tüketici şikayetleri 1 iş günü içerisinde Güven Damgası sahibi E-ticaret şirketine bildirilecek. Bu sayede tüketicinin mağdur olmasının önüne geçilip, Güven Damgası sahibi e-ticaret şirketinin denetimi sürekli hale gelecek. Bu sayede hizmet kalitesinin arttırılması planlanıyor.
- Tüketicinin haksız şikayetleri nasıl değerlendirilecek? Bunu ayırt eden bir mekanizma var mı?
Her somut olayı kendi içinde değerlendirip, somut olaya göre karar vermek gerekir. Örnek verecek olursak, bazı durumlarda müşteri temsilcisine üç defa arayıp ulaşamamak mağduriyet yaratmayabilir ama bazı durumlarda ise müşteri temsilcisine birinci aramada ulaşamamak durumun gerekliliklerine ve yükümlülüklerine aykırılık yaratabilir. Tüketici ile işletme arasında denge sağlayıcı mekanizmalar geliştirilip mevzuatları buna göre uyarlamak gerekiyor.
- Büyük ölçekli E-Ticaret firması ile küçük ölçekli E-Ticaret firması arasında bir fiyat farkı söz konusu olacak mı?
Farklı ölçekteki firmalar için farklı fiyatlar öngörülmüyor. Güven Damgası’nın maliyetli bir uygulama olması doğrudan küçük ölçekli firmaları rekabet dışı bırakabilir. Bu yüzden Güven Damgası hususunda destek ve teşvik mekanizmaları geliştirilmesi planlanıyor.
- Güven Damgası başvurusu onaylanmayan bir şirketin itiraz edebileceği bir kurum olacak mı?
Evet olacak. İtiraz edilecek bu kurumun ilerleyen günlerde, Güven Damgası Sağlayıcı kurumun açıklanması ile birlikte netlik kazanacağı düşünülüyor.
- Güven Damgası sahibi bir e-ticaret şirketinin tüketici veya tüketicileri uğratmış olduğu zarardan ötürü Güven Damgası Sağlayıcı kurum müteselsilen sorumlu tutulabilecek mi?
Böyle bir sorumluluk 6 Haziran 2017 tarihli tebliğde öngörülmüyor. Önümüzdeki günlerde açıklanacak protokollerle bu durumun netlik kazanması bekleniyor.
- Başvuru süreci nasıl işliyor?
Güven Damgası edinmek isteyen e-ticaret mağazalarının başvurularını Güven Damgası Sağlayıcı kuruma yaptıkları takdirde 30 gün içinde sonuçlanması bekleniyor. İnceleme sonrasında eksiklikler tespit edilirse, firmaya eksiklikleri gidermesi için ek süre verilecek. Başvuru olumlu sonuçlandığı taktirde e-ticaret sitesinin sayfalarında kullanılmak üzere GDS internet sitesi ile bağlantılı bir güven damgası görseli yerleştirilecek.
- Güven Damgası alma şartları nelerdir?
- Kişisel veri ve ödeme bilgisi içeren her türlü işlemin internet sitesi ve mobil sitede EV SSL, uygulamada SSL ile gerçekleştirilmesi,
- Güven damgası başvurusunda bulunmadan en fazla üç ay önce ve her takvim yılı içinde en az bir defa, sızma testi firmalarına sızma testi yaptırılması,
- E-ticareti kapsayan yedi adet temel kanuna ve bu kanunların ikincil düzenlemeleri ile elektronik ticaret ortamında satışı yasak olan ya da şarta bağlanan ürünlere ilişkin düzenleme ve idari kararlara uygun süreçler tasarlanması,
- Elektronik ticarete konu malın stok bilgisi, içeriği, malzemesi, ölçüleri gibi özelliklerine, kullanımına ve varsa garantisine, teknik desteğine ve bunların kim tarafından sağlanacağına ilişkin detaylar verilmesi,
- Ürünün gerçek boyutlarının anlaşılmasını mümkün kılan görselleri, tedarik, kargo ve teslimat süresi gibi hususlar belirtilmesi,
- Sipariş alıcıya teslim edilinceye kadar siparişin durumu hakkında gerekli bilgileri ve kargo takip imkânını sunar ya da sunulmasına olanak sağlanması,
- Elektronik ticarete konu hizmetin kim tarafından sağlanacağı, kapsamı ve süresi gibi bilgileri sunar ya da sunulmasına olanak sağlanması,
- Alıcının siparişi hakkında bilgi alabilmesi, talep ve şikâyetlerini internet tabanlı iletişim yöntemlerinden en az biri ve telefon aracılığıyla iletebilmesi için müşteri hizmetleriyle iletişim imkânı sunulması, talep ve şikâyetlerin etkin bir şekilde yönetilmesini, sonuçlandırılmasını ve konuya ilişkin alıcının bilgilendirilmesini sağlanması.
Ersan Çetin 